Bilgisayar için iki önemli ana bileşenden biri işlemcidir. Ekran kartı ile beraber işlemcinin, doğrudan sistem performansını belirleyen bileşen olduğunu da söylemek mümkün. Peki bu denli önemli olan bileşeni ne kadar tanıyoruz? İşlemci nedir ve ne işe yarar biliyor muyuz? Bu rehberimizde kısa ve net bir şekilde sistemin en önemli bileşeninin ne olduğunu ve tam olarak ne işe yaradığını anlatmaya çalışacağız.

İşlemci Nedir?

CPU yani Central Processing Unit, sistemdeki tüm uygulamaların ve yazılımların gerek duyduğu hesaplamaları yapan, veri işleme ve komut gönderimi gibi görevleri yerine getiren donanım birimidir. Şöyle düşünün, işlemci bir bilgisayarın beyni ya da yöneticisi konumunda. Tüm talimatların yönetilmesini ve kontrolünü sağlıyor.

İşlemci Ne İşe Yarar?

Kısa bir tanımlamadan sonra işlemcinin ne görevler üstlendiği konusunda da bir liste paylaşalım. Bu liste aslında işlemcinin görevleri olarak da düşünülebilir.

• Bileşenlerin yönetilmesini sağlayan en temel donanım birimi olarak görev yapar. Ekran kartı, RAM ve depolama birimleri arasındaki veri akışının kontrolü de en önemli görevi olarak gösterilebilir. Bu noktada işlemci ile diğer bileşenlerin uyumlu seçilmesinin öneminin de büyük olduğunu hatırlatmak gerek. Aksi durumda darboğaz gibi sıkıntılar ortaya çıkabiliyor.
• Verilerin hesaplanması ve işlemlerin yürütülmesini sağlar.
• Sisteme verilen komutların işlenmesinde görev alır ve buna göre gerekli donanım birimlerinin yönetimini gerçekleştirir.
• Sistemin performansının ne düzeyde olacağını belirler. Tüm bu işlemlerin ne kadar süre içerisinde yapılacağı ve ne kadar verimli yapıldığı, sistemin performansının nasıl olduğunu ortaya koyar. Bu açıdan tercih edilecek olan işlemcinin donanımı ne kadar iyiyse, o kadar yüksek performanslı bir sistem elde edildiğini söyleyebiliriz.

İşlemcinin Çalışma Mantığı Nasıldır?

Gelin şimdi de kısaca işlemcinin çalışma mantığından söz edelim. Diğer donanım birimleriyle olan ilişkisini anlama noktasında da bu önemli bir kısım diyebiliriz.

• Sistem çalıştığında, çalıştırılması gereken gerekli komutlar RAM’den alınır.
• Alınan komutlar üzerinde çözümleme çalışması yapan işlemci, hangi işlemin yapılacağını ve sıralamasının ne olduğunu belirler.
• Komut çözümlendikten sonra çalıştırılır. Hesaplamanın sonucunda komut için ne gerekliyse o gerçekleştirilir. Gerekli verinin gerekli donanıma gönderilmesi de bunun içerisinde gösterilir.

Aslında işlem uzun gibi geliyor. Fakat işlemciler bu işlem sıralamasını saniyede binlerce hatta milyarlarca kez gerçekleştiriyor. İşlemcinin hızı, bellek miktarı ve çekirdek sayısı vs özellikleri ne kadar güçlü ise aynı anda çözümlenebilecek olan komut sayısı o kadar artar. Haliyle bu da işlemcinin daha yüksek performans göstermesini, işlemleri çok daha kısa sürede yerine getirmesini sağlar.

Tüm bu işlevleri de düşünecek olursak işlemci sistemin beynidir ifadesinin içini doldurabiliyoruz. Tabii ki tek başına değerlendirilecek bir bileşen değil ancak performanslı bir sistem için listenin en başında belirlenmesi gereken bileşen diyebiliriz.